wat de Britten en de Fransen eigenlijk dachten over de beslissing om Hitler te sussen in München in 1938

apologeten van verzoening hebben betoogd dat de publieke opinie, zowel aan Britse als aan Franse zijde, niet voorbereid was op oorlog in 1938. Dit is, zoals recente studies hebben aangetoond, discutabel. De Britse premier Neville Chamberlain ontving 20.000 brieven en telegrammen om hem te bedanken voor het voorkomen van de oorlog in München. De waanzinnige onthaalscènes aan Chamberlain en de Franse premier Édouard Daladier bij hun terugkeer getuigen van de bereidheid van velen om een vrede te begroeten die Tsjechoslowakije heeft opgeofferd. Maar pure opluchting dat je niet hoeft te vechten of de gevaren en ontberingen van de oorlog, vooral nadat het zo dichtbij was verschenen, moet verklaren voor een groot deel van dit enthousiasme.Toen de staatslieden terugkeerden, waren de volledige details van het Akkoord van München—waarmee Duitsland het Sudetenland van Tsjecho—Slowakije mocht innemen, in een mislukte poging om te vermijden wat de Tweede Wereldoorlog zou worden-nog niet bekend. Dat de publieke steun voor Chamberlain na München evenzeer te danken was aan een reliëfreflex als aan vertrouwen in zijn beleid, wordt bevestigd door de uitgebreide analyse van de historicus Daniel Hucker , wiens conclusie is dat “in veel opzichten het ‘keerpunt’ voor de publieke opinie niet de Praagse staatsgreep was, maar het Akkoord van München zelf.”

in 1938 zetten opiniepeilingen hun eerste kleine stapjes. Een Britse peiling die onmiddellijk na de Conferentie van München werd gehouden, had 57% tevreden met Chamberlain, 33% ontevreden en 10% onbeslist. Bij vragen over herbewapening, echter, of over toekomstige omgang met Nazi-Duitsland, respondenten waren meer strijdlustig, suggereren veel meer twijfel over de rechtvaardigheid of duurzaamheid van de vrede: 72% was voorstander van verhoogde defensie-uitgaven. Ook 57 procent was misschien niet zo ’n grote meerderheid als men eenmaal rekening houdt met de propagandawaarde van Chamberlain’ s pendeldiplomatie en zijn ogenschijnlijk triomfantelijke conclusie. Een weliswaar minder statistisch robuust onderzoek door het zogenaamde massa-observatiesysteem gaf 40% als “verontwaardigd anti-kamerheer” en slechts 22% als steun vanaf september. 20.Een Franse opiniepeiling die begin oktober 1938 werd gehouden, had 57% voor het beleid van Daladier, 37% tegen en 6% onbeslist, vergelijkbaar met de Britse post-München cijfers. Maar ook 70% antwoordde dat alle verdere eisen van Hitler moeten worden weerstaan. De schaduw van de Grote Oorlog betekende dat de paniek nam in September, in de onmiddellijke aanloop naar München. Tijdens de crisis was de Franse opinie echter slechts vloeiend.

in beide landen strekten pro – en anti-appeasers zich uit over de kloof tussen links en rechts. Net als in Groot-Brittannië werd een onvolledig begrip van de nationale en strategische kwesties van Tsjecho—Slowakije gedwarsboomd met sympathie voor een bondgenoot die ook een underdog was, een afkeer van het nazisme en de drang om de oorlog af te wenden-hoewel in Groot-Brittannië negatieve meningen over de nederzetting van Versailles ook hielpen om de verzoening er respectabeler uit te laten zien.Een andere specifieke factor voor Groot-Brittannië was dat de Dominions, wier deelname als essentieel werd beschouwd in een toekomstige oorlog, zeer terughoudend waren om namens Tsjechoslowakije te vechten. Zuid-Afrika en Canada wilden elke vorm van Europese betrokkenheid vermijden. De Nieuw-Zeelandse Hoge Commissaris in Londen was meer haviken, maar zijn Australische tegenhanger bleek voorstander van de Anschluss en van het afstaan van Sudetenland. Toen Chamberlain terugkeerde uit Berchtesgaden, “werd er vanuit alle hoeken van het Gemenebest applaus gehoord.”Maar in eigen land was er tenminste ruimte voor een meer resoluut leiderschap om een ambivalente mening te vormen ten gunste van verzet tegen Hitler. De historicus Yvon Lacaze schrijft over Frankrijk: “een voorkeur voor slavernij boven oorlog vormde niet de basis van de publieke opinie. Als men het Franse pacifisme als een onoverkomelijke hinderpaal voor een vaste houding beschouwt, moet men zich overgeven aan politieke retoriek; het verlangen naar vrede, een normaal streven van de massa ‘ s, mag niet verward worden met het defaitisme van enkelen.”Hetzelfde had men van Groot-Brittannië kunnen zeggen.

geef uw geschiedenis op één plaats: meld u aan voor de wekelijkse nieuwsbrief over TIJDGESCHIEDENIS

het is naar deze internationale mening dat de Tsjechoslowaken verwoed probeerden in beroep te gaan. In de laatste dagen van juni had de PEN Club, een in Londen gevestigde schrijversvereniging opgericht voor de verdediging van de Vrijheid van meningsuiting en wederzijds begrip tussen culturen, zijn jaarlijkse congres gehouden in Praag. Op deze conferentie vond de Franse schrijver Jules Romains, de voorzitter van de club, het nodig om klachten aan de kaak te stellen dat de PEN Club zich bezighield met politiek, waarbij deze klachten werden bestempeld als “naïef” en “hypocriet.”Op dat moment had dit aanleiding gegeven tot controverse, met name met Romains’ voorganger als president, H. G. Wells, die een geëngageerde pacifist was (het was Wells die de zinsnede “de oorlog om oorlog te beëindigen” in 1914 had bedacht).Dit maakte het des te opmerkelijker en misschien schrijnend dat Wells zich nu, in September en toen de oorlog in feite dreigde, voegde bij de gelederen van literaire persoonlijkheden om zich publiekelijk uit te spreken ten gunste van Tsjecho-Slowakije. Bertolt Brecht stuurde een telegram naar de president van de Republiek met de enkele zin: “Vecht, en degenen die twijfelen zullen zich bij de strijd aansluiten met u.”De Britse schrijvers, wiens meest prominente namen waren H. G. Wells, W. H. Auden, Eric Ambler en A. A. Milne, bood aan dat ” het niet alleen Tsjecho-Slowakije is, maar democratie, vrede en beschaving over de hele wereld die worden aangevallen. Dat is de basis voor cultuur. Daarom vinden wij schrijvers het gerechtvaardigd deze oproep te publiceren voor de verdediging van deze waarden en hun bedreigde vertegenwoordigers, en voor de verdediging van het Tsjechoslowaakse Volk. Thomas Mann nam zowel de pen als de preekstoel ter verdediging van zijn surrogaatland, verkondigde zijn trots dat hij een Tsjechoslowaakse burger was en prees de prestaties van de Republiek. Hij viel een “europa klaar voor slavernij” aan en schreef dat “het Tsjechoslowaakse volk klaar is om een strijd voor vrijheid aan te gaan die zijn eigen lot overstijgt.”De Nobelprijswinnaar sprak een enthousiast publiek toe in Madison Square Garden in New York op September. 26: “Het is te laat voor de Britse regering om de vrede te redden. Ze hebben te veel kansen verloren. Nu is het de beurt aan de volkeren. Hitler moet vallen. Dat alleen al kan de vrede bewaren!Tussen Chamberlain ‘ s Berchtesgaden en Godesberg trips kwamen zowel de leiders van de Britse Liberale Partij, Sir Archibald Sinclair, als de Labour Party, Clement Attlee, publiekelijk tegen elke verdere verzoening van Hitler. Churchill gaf zijn eigen gelijktijdige waarschuwing. “De verdeling van Tsjecho-Slowakije Onder druk van Engeland en Frankrijk komt neer op de volledige overgave van de westerse democratieën aan de Nazi dreiging van geweld,” zei hij. “Niet alleen Tsjecho-Slowakije wordt bedreigd, maar ook de vrijheid en de democratie van alle naties.”

Een week later, als de oorlog schrikken was een piek, Chamberlain zou spreken op de radio en uit te spreken, als onderdeel van een korte heftige argumentatie inventarisatie van de situatie, de lijnen zijn die beruchte: “Hoe verschrikkelijk, fantastisch, ongelooflijk het is dat we het graven van loopgraven en proberen op gas-maskers hier vanwege een ruzie in een ver land tussen mensen van wie we niets weten.In alle eerlijkheid, Chamberlain zei ook dat hij de redenen begreep waarom de Tsjechoslowaakse regering Hitlers laatste eisen had afgewezen en sprak over de sympathie van het Britse volk voor “een kleine natie geconfronteerd met een grote en machtige buurman.”In Tsjechoslowakije, echter, de minachting voor deze mensen van wie Chamberlain beweerde te weten zo weinig sloeg thuis, evenals ongeloof dat de Britse premier nog steeds niet zou erkennen wat er op het spel stond. Onder de kop ” een kleine natie?”het dagblad Národní politika probeerde een antwoord:

op moreel, cultureel, economisch of sociaal vlak bevinden we ons net zo goed als de grote democratieën in de wereld, en daar zijn we trots op. De verdediging van onze staat moet daarom dit morele en culturele niveau waardig zijn, des te meer dat we een dam vormen tegen het geweld en de wetteloosheid die de morele en juridische orde van de wereld bedreigt. De omvang van een land is niet doorslaggevend: op de weegschaal staan waarheid en rechtvaardigheid, idealen waar de Britse premier eerst en vooral aan moet denken, als hij wil spreken over de Democratische plichten van zijn vermaarde land.

fragmented from the Bell of Treason: The 1938 Munich Agreement in Tsjecho-Slowakije, by P. E. Caquet, published by Other Press.

Contacteer ons op [email protected].