Geboren ca. 1364
overleden ca. 1430
Franse dichter en essayist
C hristine de Pisan was de eerste bekende vrouw in Europa die haar brood verdiende met schrijven. Als dichter won ze veel bij de adel van Frankrijk en de naburige landen. Haar uitgebreide essays en wetenschappelijke werken, met name The City of Ladies, leveren een waardevolle bijdrage aan het begrijpen van niet alleen haar eigen ideeën, maar ook van de Europese samenleving tijdens de Middeleeuwen.Christine was een echte feministe die haar pen gebruikte om te pleiten dat vrouwen voor God dezelfde rechten zouden moeten hebben als mannen. Ze deed haar poëtische werk of andere geschriften niet uit verheven idealen, of als een hobby; eerder schreef ze omdat ze haar familie moest onderhouden.= = Levensloop = = Christine de Pisan (pee-ZAHN) werd in 1364 geboren in Venetië. Haar vader, Tommaso di Benvenuto da Pizzano, was professor astrologie aan de Universiteit van Bologna (buh-LOHN-yuh), een andere Italiaanse stad. Astrologie is een systeem dat probeert aan te tonen dat iemands lot wordt beïnvloed door de positie van de sterren en planeten op het moment van haar geboorte, en hoewel het al lang in diskrediet gebracht als een wetenschap, middeleeuwse mensen hield het in hoog aanzien. Zo ontving Tommaso kort na de geboorte van Christine twee zeer aantrekkelijke uitnodigingen: hij kon dienen aan het Hof van de Hongaarse koning of dat van de Franse koning, Karel V. Hij koos ervoor om naar Parijs te gaan, de Franse hoofdstad, die bekend stond om zijn uitstekende universiteit.Na een jaar in Frankrijk zonder zijn familie, stemde Thomas de Pisan, zoals hij nu in de Franse stijl werd genoemd, in om te blijven als hofastroloog, Alchemist (beoefenaar van een andere middeleeuwse niet-wetenschap gebaseerd op de overtuiging dat gewone metalen zoals ijzer in goud konden worden omgezet), en arts. Toen liet hij zijn gezin halen, en zijn vrouw en zijn vierjarige dochter kwamen bij hem. Christine kreeg daarom de kans om op te groeien in de levendige sfeer van het Hof dat wordt voorgezeten door Charles, die de bijnaam “De wijze” kreeg.”Haar vader zorgde voor haar opleiding, en ze leerde lezen en schrijven, iets wat meestal alleen geleerd aan meisjes in de hoogste niveaus van de middeleeuwse samenleving.Toen ze vijftien jaar oud was, trouwde Christine met Étienne (ey-TYAn) du Castel, een geleerde die negen jaar ouder was. Hun huwelijk was gelukkig en bracht drie kinderen voort. Het tweede kind, een zoon, stierf in de kindertijd; het eerste kind, een dochter, werd later een non. Het Laatste kind, een zoon genaamd Jean (ZHAWn), geboren toen Christine eenentwintig was, groeide op om te dienen aan het Hof van de hertog van Bourgondië.Vanaf 1380, toen ze zestien was, trof een reeks tragedies Christine ‘ s leven. Eerst stierf Karel V, en Christine ‘ s vader werd ontslagen uit zijn positie aan het Hof. Een paar jaar later werd haar vader ziek en stierf in armoede. In 1389 bezweek Étienne aan de pest, een epidemische ziekte die Europa gedurende de Middeleeuwen regelmatig trof. Christine bleef achter zonder een vader of een man—en met twee kinderen om te onderhouden.Het is interessant op te merken dat de geboorte–en overlijdensdata van de eerste vrouwelijke schrijfster van West-Europa, Christine de Pisan (ca. 1364-CA. 1430) nauw overeenkomen met die van haar eerste regerende vrouwelijke monarch, koningin Margaretha van Denemarken (1353-1412). In de loop van haar carrière Verenigde Margaret haar thuisland met Noorwegen en Zweden, de twee andere belangrijkste landen van Scandinavië, om de grootste politieke entiteit in Europa op dat moment te vormen.Scandinavië was al lang niet meer het thuisland van de gevreesde Vikingen, en in hun plaats waren verschillende koninkrijken verdeeld door politiek en taal. Het midden van de jaren 1300 zag een ongelooflijk complexe reeks manoeuvres om te bepalen welk koninklijk huis het gebied zou controleren, en een alliantie van Duitse steden bekend als de Hanzesteden probeerde haar invloed uit te oefenen. Toen ze tien jaar oud was, regelde Margaretha ‘ s vader Waldemar IV haar huwelijk met Koning Haakon (HAH-kohn) VI van Noorwegen.Waldemar stierf zonder mannelijke erfgenaam in 1375 en Margaretha ‘ s enige kind Olaf werd koning. Vijf jaar later overleed ook Haakon, en Margaretha zorgde ervoor dat Olaf de Noorse troon besteeg. In 1387 stierf Olaf en na een machtsstrijd met een andere eiser van de Zweedse troon werd Margaretha koningin van alle drie de landen in 1389. In 1400 benoemde ze een erfgenaam, haar achterneef Erik, maar ze bleef de zaken controleren tot haar dood twaalf jaar later. Hoewel ze vaak werd bekritiseerd voor haar harde beleid, was Margaret in staat om een alliantie van alle drie Scandinavische landen te smeden. De Unie met Zweden zou meer dan een eeuw duren, en die met Noorwegen tot 1814.Net als bij Murasaki Shikibu (zie artikel), ‘ s werelds eerste romanschrijfster (en ook een vrouw), werd Christine gedwongen haar carrière in te gaan door persoonlijke tragedies. In tegenstelling tot Murasaki schreef ze niet alleen om zichzelf te troosten in haar verlies, hoewel dat zeker een factor was. In de eerste plaats richt ze zich echter op de roeping van het schrijven, waarop ze eerder een talent had getoond, om haar familie te voeden.Later zou Christine vertellen hoe ze op 25-jarige leeftijd gedwongen werd om de rol van een man op zich te nemen.”In middeleeuws Europa werden vrouwen niet geacht kostwinners te zijn, maar ze had weinig keus: hoewel haar man een kleine erfenis had achtergelaten, raakte deze vast in juridische gevechten, en ze zag er tien jaar lang geen geld van. Toch was ze vastbesloten om zichzelf te onderhouden, in plaats van op zoek te gaan naar een huwelijk met iemand waar ze niet van hield gewoon als een middel om de rekeningen te betalen: vandaar een beroemde regel uit een gedicht geschreven na de dood van haar man: “Seulete suy et seulete vueil estre” (ik ben alleen En Ik wil alleen zijn).
eerste volwassen geschriften
in die tijd was de meest populaire literatuur in West-Europa hoofse liefdespoëzie, die thema ‘ s van geïdealiseerde romantiek behandelde. Christine was het niet eens met veel van de principes achter dergelijke poëzie, zoals ze later zou onthullen, maar ze moest materiaal schrijven voor een inkooppubliek. In de moderne tijd verkoopt een schrijver zijn of haar werk aan een uitgever, die het distribueert aan een breed publiek; maar in de middeleeuwse wereld was er gewoon geen breed leespubliek. Een schrijver als Christine componeerde haar verzen voor adel en adel, die als haar beschermheren optrad en haar werk financieel ondersteunde.Christine breidde haar werk al snel uit met korte verhalen, didactische werken of geschriften die bedoeld waren om te instrueren. Dit laatste was een ander populair formaat in de Middeleeuwen, een tijdperk dat het begin zag van wat moderne mensen “zelfhulp” literatuur zouden noemen. Een soort didactisch schrijven, bijvoorbeeld, was het beleefdheidsboek, een soort handleiding voor mensen die wilden leren hoe zich te gedragen rond de hogere klassen van de samenleving. Ze breidde haar schrijven uit met een uitgebreid studieprogramma, en tegen het begin van de veertiende eeuw, toen ze ongeveer vijfendertig was, begon ze de eerste van haar meer volwassen werken te schrijven.Onder deze werken waren onder andere het boek van veranderingen in Fortuin (1400-3), waarin ze de kracht van het lot in twijfel trok om menselijke zaken te veranderen, zoals het haar eigen had. Met behulp van een praktijk die veel middeleeuwse schrijvers gemeen hebben, vertegenwoordigde ze het geluk als een Romeinse godin, en onderzocht ze het effect van het geluk op gebeurtenissen door de geschiedenis heen. Een ander werk uit deze periode was het boek van de weg van lange studie (1402-3), dat een allegorisch stuk was in de trant van de Goddelijke Komedie van Dante (zie entry)—met andere woorden, het gebruikte personages en acties om ideeën te illustreren. Beide boeken kregen veel bijval en daarom gaf koning Karel VI haar de opdracht om een biografie van zijn voorganger te schrijven, die het boek van de daden en deugden van de wijze koning Karel V (1404) werd.Een ander allegorisch werk uit de Middeleeuwen dat wijdverspreide aandacht trok, was de dertiende-eeuwse Romance van de roos, waarin de liefde van een man voor een vrouw werd afgebeeld als een moeilijke en bijna onwerkelijke zoektocht. Christine, die problemen had met de vertolking van vrouwen in de Romance, werd bewogen om verschillende stukken te schrijven als een reactie. Onder hen was de brief aan de god van de liefde (1399), waarin Cupido zo walgt van de mishandeling van vrouwen door mannen dat hij alle mannen in zijn hof verbiedt slechte dingen over hen te zeggen.Sinds enige tijd voelde Christine de beroering van wat men feminisme zou kunnen noemen, een verlangen om op te komen voor de rechten van de vrouw. Natuurlijk is” feminisme ” een modern idee, en Christine had geen idee van kwesties die feministen vandaag de dag aangaan—bijvoorbeeld, vrouwen krijgen minder betaald voor het doen van hetzelfde werk als een man. Haar oproepen met betrekking tot de behandeling van vrouwen begonnen met een kritiek op hoe ze in de literatuur werden geportretteerd. Ze was gestopt met het schrijven van hoofse liefdespoëzie, zei ze, omdat ze het begon te zien als poëzie geschreven om mannen zich beter te laten voelen over het mishandelen van vrouwen. Het ideaal van de hoofse liefde, teruggebracht tot de essentie, betrof een man en een vrouw die niet met elkaar getrouwd waren, maar die een romantische en meestal seksuele relatie deelden: zo kreeg de man wat hij wilde zonder zich te verbinden.Hoewel Christine ook The Tale of the Rose (1401) en Epistles on the Romance of the Rose (1401-2) schreef, was haar meest bekende antwoord op de Romance—en ook haar bekendste werk—het boek van de stad van de dames (1404-5). De laatste vraagt waarom vrouwenhaat (mi-SAHJ-uh-nee; haat tegen vrouwen) is door de geschiedenis heen zo ‘ n populair thema geweest. In het verhaal, de auteur suggereert dat het komt omdat mannen hebben gecontroleerd het schrijven van werken over vrouwen, en in een allegorische verhaal beschrijft ze hoe ze werd depressief door deze realisatie.Op dat moment, legt ze uit, verscheen rede, rechtvaardigheid en gerechtigheid aan haar in de vorm van drie gekroonde dames en gaf haar de opdracht om een “stad van de dames te vestigen.”Het idee van deze” stad ” is een duidelijke verwijzing naar Augustinus ‘stad van God, wat aangeeft dat ze haar stad zag in de context van het christelijk geloof. Ze wees op een aantal passages in de Bijbel die aangeven dat God mannen en vrouwen dezelfde geestelijke vermogens en verantwoordelijkheden had gegeven.Christine werd ook beïnvloed door Giovanni Boccaccio ‘ s Concerning Famous Women (zie kader in Murasaki Shikibu entry), en net als Boccaccio onderzocht ze een aantal vrouwen uit de geschiedenis. De mate waarin zij Boccaccio ’s benadering imiteerde is sindsdien door critici besproken, maar het is duidelijk dat Christine’ s houding ten opzichte van haar onderwerp heel anders was dan die van Boccaccio. Hij liet eigentijdse vrouwen buiten zijn verhaal, zei hij, omdat er te weinig opmerkelijke levende vrouwen waren om op te noemen.Een model voor vrouwen
in 1405 volgde Christine City of Ladies met een begeleidend boek getiteld The Treasure of the City of Ladies, or The Book of Three Virtues. Daarin bood ze een model aan voor hoe vrouwen van verschillende klassen zich in de samenleving zouden moeten gedragen. Haar doel was niet om iemand op hun plaats te zetten; eerder, het was om vrouwen te helpen waardigheid te hebben in een wereld die vaak probeerde om het van hen af te nemen.In de jaren die volgden, toen Frankrijk verwikkeld was in de catastrofes van de Honderdjarige Oorlog (1337-1453) en andere vormen van onrust, bleef Christine schrijven. Haar laatste werk, in 1429, vierde de grootste held aan weerszijden van die oorlog, Jeanne D ‘ Arc (zie inzending). Het jaar daarop overleed Christine op vijfenzestig-jarige leeftijd.In de loop van de volgende eeuw zou het schrijven van Christine een sterke invloed hebben op een aantal minder bekende vrouwelijke schrijvers. Dan, in de jaren 1700, is de herinnering aan haar vrijwel verdwenen, om vervolgens in de late negentiende eeuw weer te herrijzen. Sindsdien is de interesse in deze onafhankelijke, getalenteerde vrouw blijven groeien.
For More Information
Books
Dahmus, Joseph Henry. Zeven Middeleeuwse Koninginnen. Garden City, NY: Doubleday, 1972.
Encyclopedia of World Biography, second edition. Detroit: Gale, 1998.
The Grolier Library of Women ‘ s Biographies. Danbury, CT: Grolier Educational, 1998.
websites
“Christine de Pisan (ca. 1363–ca. 1431).”Available http://mala.bc.ca/~mcneil/pisan.htm (last accessed July 26, 2000).
“Christine de Pizan.”A Celebration of Women Writers. Beschikbaar http://www.cs.cmu.edu/~mmbt/women/pisan/Christine.html (laatst geraadpleegd op 26 juli 2000).
“Christine de Pisan.”Available http://www.netsrq.com/~dbois/pisan.html (last accessed July 26, 2000).