Cartimandua, Koningin van de Brigantes
Cartimandua, kleindochter van Koning Bellnorix, was koningin van de Brigantes, een oorlogszuchtige Keltische stam die het grootste deel van wat later Noord-Engeland zou worden, en een aanzienlijk deel van de Midlands bezetten. Hun naam is afgeleid van de Keltische godin Brigantia of Brigit. De Brigantes waren territoriaal de grootste stam in Groot-Brittannië, hun Koninkrijk, gecentreerd op wat later Yorkshire. Cartimandua regeerde in Brigantia van circa 43 tot circa 69 n. Chr. Na de Romeinse invasie van Brittannië in 43 n. Chr. sloot Cartimandua een verdrag met keizer Claudius en zij en haar man regeerden Brigantia als een cliëntenrijk van Rome.Het is mogelijk dat Cartimandua of haar vader tot de elf “koningen” behoorden die de triomfboog van Claudius trots verkondigde zich zonder strijd te hebben overgegeven, of dat zij aan de macht is gekomen in Brigantia nadat een opstand van een deel van de Brigantes werd verslagen door Publius Ostorius Scapula in 48. Tacitus schrijft dat ze van “illustere geboorte” is en dat ze in haar eigen recht heeft geregeerd in plaats van door het huwelijk. Zilveren munten geslagen tijdens de regering van Cartimandua hebben overleefd tot op de dag van vandaag.In het jaar 51 zocht de Britse koning, Caratacus, leider van de Catuvellauni stam, die het Keltische verzet tegen de Romeinen had geleid, bescherming bij de Brigantes om steun te verzamelen voor zijn zaak na zijn nederlaag tegen Ostorius Scapula in Wales, maar Cartimandua gaf hem verraderlijk aan de Romeinen in ketens, een actie die ertoe leidde dat ze werd vervloekt door de belangrijkste Keltische Druïde.Cartimandua werd beloond voor haar verraad met grote rijkdom. Later scheidde ze van haar man Venutius en verving hem door zijn wapendrager of wagenmenner Vellocatus. In 57, hoewel Cartimandua zijn broer en andere familieleden had gevangengenomen en gegijzeld, voerde Venutius oorlog tegen zijn ex-echtgenoot en vervolgens tegen haar Romeinse beschermers. Hij vormde allianties met andere Keltische stammen en tijdens het gouverneurschap van Aulus Didius Gallus (52-57) viel hij Brigantia binnen. Tacitus, die Cartimandua in een negatief daglicht zag, schrijft:-
” haar huis was meteen geschokt door deze schandalige daad”, vervolgt Tacitus. “Haar man werd begunstigd door de gevoelens van alle burgers; de overspelige werd gesteund door de passie van de koningin voor hem, en door haar wilde geest. Dus Venutius, die hulp van buitenaf inriep en tegelijkertijd geholpen werd door een opstand van de Brigantes zelf, bracht Cartimandua in een uiterst gevaarlijke positie.”
de Romeinen stuurden cohorten om hun cliëntkoningin te verdedigen. De gevechten waren aanvankelijk niet overtuigend totdat Caesius Nasica arriveerde met het IX Legioen Hispana en Venutius versloeg. Cartimandua, die ternauwernood was ontsnapt aan de gevangenneming door de tussenkomst van een eenheid Romeinse soldaten, behield haar troon.In 69 maakte Ventius gebruik van de Romeinse politieke instabiliteit tijdens wat bekend stond als het jaar van de vier keizers, toen keizer Nero was overleden en er een strijd uitbrak in Rome om te beslissen wie zijn opvolger zou worden. Venutius en zijn bondgenoten lanceerden een nieuwe opstand in Brigantia. Cartimandua deed een beroep op de Romeinen om troepen, die echter alleen hulptroepen konden sturen. Cartimandua werd geëvacueerd naar het nieuw gebouwde Romeinse fort bij Deva (Chester), waardoor Venutius de controle had over een koninkrijk dat in oorlog was met Rome. Venutius regeerde Brigantia kort als een onafhankelijk koninkrijk. Cartimandua verdwijnt op dit punt uit de geschiedenis. Uiteindelijk versloegen de Romeinen Venutius, waarna ze direct over de Brigantes regeerden.Na uitgebreide opgravingen in Stanwick Iron Age Fort, concludeerde de archeoloog Sir Mortimer Wheeler dat het hillfort, dat 8 mijl ten noorden van Richmond in Yorkshire ligt, het rebellenbolwerk van Venutius was geweest. Onder Wheeler ‘ s meest beroemde vondsten in Stanwick waren een zwaard uit de ijzertijd, nog steeds in zijn goed bewaard gebleven essenhouten schede, en de nabijgelegen schedel van een afgehakt hoofd, die aanzienlijke schade vertoonde door wonden toegebracht door een bijl of een zwaard. In 1843 werd een schat van 140 metalen artefacten, bekend als De’ Stanwick hoard’, met vier sets van paardentuig voor strijdwagens en een bronzen paard hoofd’ bucket attachment’, gevonden op een halve mijl afstand bij Melsonby. Deze zijn nu in het bezit van het British Museum.Van 1981 tot 1986 werd in Stanwick nog een serie archeologische opgravingen uitgevoerd door een team van de Universiteit van Durham onder leiding van Percival Turnbull en Professor Colin Haselgrove. Een van hun meest intrigerende vondsten was die van een volwassen mannelijke begrafenis aan de achterkant van een wallen in de vestingwerken waar een paardenhoofd zorgvuldig op het lichaam was geplaatst. Turnbull en Haselgrove beweerden dat de enorme lengte van de vestingwerken van zes mijl beweerde dat het was bedoeld om de macht en het prestige van de eigenaar te benadrukken. Ze concludeerden dat Stanwick niet het fort van Venutius was geweest, maar het landgoed van zijn ex-vrouw, koningin Cartimandua, en mogelijk de oorspronkelijke hoofdstad van de Brigantes stam.
Stanwick Iron Age Fort, Yorkshire